Depremler Neden Olur ve Tetikleyen Unsurlar

Depremler Neden Olur?

Gün geçmiyor ki gün içinde deprem kelimesini duymayalım. Bunun nedeni de maalesef ülkemizin bir fay hattı üzerinde olmasıdır. Doğudan batıya doğru uzanan fay hattı yer yer İstanbul başta olmak üzere bazı illerimizde deprem meydana getiriyor. Ülkemizin deprem haritasına bakmadan önce depremin nasıl meydana geldiğinden biraz bahsetmek istiyorum. Dünyayı bir elma şeklinde düşünebiliriz.

Elmayı kaplayan bir kabuk vardır ve bu kabuğun altında meyva olarak yiyebileceğimiz kısım bulunur. Dünyanın yapısı da aynı bu elma örneğinde ki gibidir. Dünyanın iç çekirdeğinde erimiş kayaçlardan meydana gelen bir magma vardır, bizi bu sıcak tabakadan ayıran tek şey aradaki kabuktur.

Dünya’nın merkezinde yani tam orta kısmında ise tıpkı elmadaki gibi çekirdek adı verilen bir bölüm vardır. Dünya’nın kabuğu bizim üzerinde yaşadığımız kara parçalarıdır. Bu kara parçaları magma denilen katmanın üzerinde bulunurlar ve fark etsek veya etmesekte sürekli hareket halindedirler.

Kuzey Anadolu Fay Hattı Nasıl Oluştu ?

Burada ki hareketlilik o kadar yavaştır ki Türkiye’yi yılda 2cm batıya iter. Aynı şekilde güneyimizde bulunan Arabistan ve Afrika bölgeleri de bizi kuzeye ve batıya doğru ittirirler. İşe bu yerli yersiz ittirmeler sonucunda Anadolu dediğimiz fay hattı çok fazla sıkıştı ve kırıldı.

Bu kırık yer altında kilo metrelerce batıya doğru ilerledi ve büyüdü. Burada oluşan hatta kuzey Anadolu fay hattı denildi. Yani aslında fay hattı dediğimiz şey birbirlerini ittiren yeryüzü katmalarına dayanamayıp bölünen kara parçalarının ikiye ayrılmasıdır.

Anadolu’da Depremin Olma Nedenleri

Kara parçaları levhalar şeklinde ayrıldıktan sonra ittirmeler bitti mi? Hayır, bitmedi. Arabistan levhaları Türkiye’yi batıya doğru ittirmeye devam etti. Bu ittirmeler sonucunda birşey olmasa da fay hattında bazı çıkıntılar oluştu ve bu çıkıntılara yüksek oranda enerji dolmaya başladı.

Bunun neticesinde 1939 yılında Erzincan’da bulunan çıkıntının bir anda patlamasına neden oldu ve 7.9 büyüklükteki Erzincan depremine sebep oldu. Aslında depremler bu kadar basit ve doğal bir durumdur.

İstanbul’da Neden Deprem Bekleniyor ?

 Erzincan depreminden sonra o bölgedeki çıkıntı yayıldı ve diğer çıkıntı bölgesi olan Tokat’a doğru dolmaya başladı. 1942 yılında 7.0 şiddetinde Tokat depremi meydana geldi. Bu şekilde kuzey Anadolu fay hattı hep bir sonraki çıkıntıya doğru ilerledi ve büyük depremler neticesinde yayılarak batıya doğru ilerlemeye devam etti.

Bu ilerlemenin sonuncunda 1999 senesinde Kocaeli’nin Gölcük ilçesinde yaşandı. İşte bu noktadan sonra büyük bir depremin İstanbul’da beklenilmesi de bu yüzdendir.

Çünkü Gölcükten sonraki fay hattı, geçiş noktası olan Marmara’dan geçiyor. Gölcük depremindeki çıkıntının patlamasıyla enerji Marmara’daki fay hattına doğru dolmaya başladı.

Depremin Olacağını Biliyoruz, Neden Ne zaman Olduğunu Bilemiyoruz ?

Jeologlar araştırmalar neticesinde fay hattının yerini ve faydaki çıkıntıda enerji toplanması olduğunu bilebiliyor. Ancak bu bölgedeki akışı engelleyen çıkıntının nerede olduğunu bilmek oldukça zor. Nerede olduğu bilinse bile ne kadar kuvvete dayanabilirligini ölçmek bugünkü teknolojiyle zor.

Bu yüzden depremin nerede olacağı bilinse de, ne zaman olacağı bilinmiyor. Ancak bir aralık verilebiliyor. Araştırmalara göre Marmara’da olası depremin 2030 yılına kadar %70 ihtimalle olacağı öngörülüyor. Ancak bu sadece bir tahmin ve bu depremin her an olabileceği gerçeğini değiştirmiyor.