Goryeo Krallığı Hakkında Bilinmeyenler

Goryeo Krallığı

Goryeo Krallığı, 918 yılında Kral Taejo tarafından kurulmuş ve 470 yıl boyunca Kore yarımadasına egemen olmuştur. Üç Krallık Dönemi sonrası yarımada da Goryeo egemenliğinde bir barış dönemi yaşanmıştı. Goryeo, mimari, seramik, baskı ve kağıt yapımı gibi alanlardaki gelişmelerle ünlüdür.

Goryeo'nun Kuruluşu

Birleşik Silla Krallığı'nın gücünü yitirmesinden sonra, Kore'de Üç Krallık Dönemi başladı. Köylü lideri Gyeon Hwon 892 yılında yarımadanın güneybatı kesiminde eski Baekje krallığının yeniden kurdu. Aristokrat kökenli bir Budist keşiş olan Gung Ye ise 901'de kuzeyde Goguryeo isimli yeni bir krallık kurdu. İki krallıkta Silla'yı yenip onun mirasını ele geçirmek istiyordu.

Gung Ye, acımasız bir liderdi. En sonunda kendi adamları tarafından öldürüldü. Gun Ye'ni ölümünün ardından general Wang Geon gücü ele geçirdi. İktidara geldikten sonra olan Wang, önce Baekje’ye saldırdı ve ele geçirdi. Ardından ülkeye tamamen egemen olmak için Silla üzerine yürüdü. Son Silla kralı Kyongsun'un 935'te teslim oldu. Böylelikle Wang Geon, tüm Kore'yi tek çatı altında toplamış oldu.

Wang Geon, Goguryeo ismini değiştirerek Goryeo yaptı. Goryeo ismi “Yüksek ve güzel” anlamına geliyordu. Kuzeydeki Songdak kenti yeni başkenti olarak seçildi. Wang Geon, Kral Taejo ismiyle tahta çıktı ve “Büyük Kurucu” unvanını aldı. Wang, Silla hükümet kurumlarını büyük ölçüde devam ettirdi. Sillalı ve Baekjeli soyluları önemli mevkilere getirdi ve sadakatlerini kazanmak için toprak dağıttı. Aldığı tüm önlemlere rağmen isyan tehlikesinden korkuyordu. Bu sebeple ülkedeki güçlü ailelerin kızlarıyla evlenerek akrabalık kurdu. Yeni kralın 6 kraliçesi ve bunların haricinde 23 eşi vardı. Evliliklerinden 15 oğlu ve 9 kızı oldu.

Hükümet ve Sınıf Sistemi

Goryeo, kendinden önceki Kore krallıkların yönetim sistemini sürdürmüştür. Bir kral ve üst düzey yönetilerden oluşan danışma meclisi ile merkezi bir yönetim kuruluyordu. Goryeo'da sivil yönetim tamamen soyluların elindeydi. Merkezi hükümetin otoritesinin güçlü olmadığı yerlerde kendi milislerine sahip mülk sahipleri de çok güçlenebiliyordu. Bu gibi durumlarda müzakereciler devreye giriyordu.

Goryeo'da kişinin statüsü doğduğu sınıfa göre belirlenirdi. Toplumda çok sınırlı bir dikey hareketlilik vardı. Önemli mevkilere yapılan atamalar ve giriş sınavlarında kişinin doğduğu sınıfa bakılıyordu.

Goryeo kültürü kadınlara önem veriyordu. Dönemin diğer kültürlerine göre dah iyi durumdaydılar. Kadınlar eşlerinden boşanabilir ve çocukların velayetini alabiliyordu.

Goryeo Dönemi'nde kölelik kalıtsal hale getirildi. Annesi köle olan çocuklarda köle sayılmaya başlandı.Toprak sahipleri yasanın genişlemesini talep ettiler. Köle babadan doğan çocuklar da köle kabul edildi. Bu durum kölelerin sayısını büyük ölçüde artırdı. Köleler, toprak sahiplerinin mülklerinde ve hükümetin inşaat projelerinde çalışıyordu.

Budizm

Goryeo Dönemi'ndeki Kore'de politik bir birlik ve barış ortamı oluştu. Bu ortamda monarşi tarafından desteklenen Budizm hızla gelişti. Geniş mülkleri, kraliyet himayesi ve vergi muafiyeti ile Budist tapınak manastırları zenginleşti. Ve en sonunda Kralın kendisine rakip oldular. Bu tür manastırların çoğu, savaşçı keşişler ve askerlerden oluşan milislere sahiplerdi.

Hem soylu hem de sıradan aileler çocuklarını keşiş olması için Budist manastırlara gönderiyorlardı. Dağlık alanlarda çok sayıda Budist manastırı kuruldu. Pek çok yeni Budist doktirin okulları ortaya çıktı.

Kültürel Gelişmeler

Goryeo'da 12. ve 13. yüzyıllardaki barış yılları sanatın gelişmesine izin verdi. Budist ve Konfüçyüsçü metinlerin basılabilmesi için matbaa ve kaliteli kağıt gerekiyordu. Dut ağaçlarından yapılan kaliteli mürekkepler ve hanji kağıtları üretildi. Hanji kağıdı dünyanın en iyi kağıdı olarak ün kazandı.

Goryeo'da öne çıkan bir diğer alan heykel sanatıydı. Heykeltraşlar, mermer, taş, pişmiş toprak ve metal gibi çeşitli malzemler kullanıyorlardı. Buda'nın figurlerini yapmak çok popülerdi.

Goryeolu çömlekçiler çok sayıda çömlek ve beyaz porselen üretmişlerdir. En ünlü eserleri ise celedon vazolardı. Celedonlar aslında Çinlilerin ürettiği vazolardı. İlk olarak 9. yüzyılda Çin'den Kore'ye getirildiler. Ancak Koreli Çömlekçiler celedon üretiminde o kadar ustalaştılar ki onların ürettiği celedonlar Çin'e satılmaya başladı.

Moğol İstilası

13.yüzyılda Cengiz Han Kuzeydeki Moğol boylarını birleştirmişti. Çin'in feth edilmesininden sonra Kore saldırılması oldukça beklenen bir sonuçtu.1236 yılında Ogeday Han'ın liderliğindeki Moğollar Kore'yi işgal etti. Goryeo başkentini Kanghwa Adasına taşımak zorunda kaldı.

Kral ve soylular güvenli şekilde adaya getirilirken Goryeo halkının geri kalanı Moğol istilasının sonuçlarıyla yüzleşti. Birçoğu dağlardaki kalelere ve adalara sığındı. Dağ kaleleri Moğollara karşı direnişin merkeziydi. Ancak Moğollar ele geçirilen kalelerde önlerine çıkanı katlediyordu.

1258'de savaşa devam etmeyi savunan Choe klanının lideri öldürüldü. Goryeo ve Moğollar arasında barış yapıldı. Anlaşmaya göre Goryeo'nun geleneksel yönetim sistemi ve kültürü devam edecekti. Ancak Goryeo, Moğolların üstünlüğünü tanımak zorundaydı.

Yaklaşık 80 yıl boyunca Kore, Moğol Yuan Hanedanlığı'nın müttefiki hizmet etti. Kore, Moğol kültüründen giderek daha fazla etkilendi. Kore prenslerinin Pekin'de rehineler olarak yaşaması gerekiyordu. Bazı krallar ise Moğol prensesleri ile evlendiler.

Goryeo'nun Düşüşü

1368 yılın Çin'de Ming Hanedanı'nı yükselişi ve Moğol kökenli Yuanları uzaklaştırdı. Moğollar artık daha zayıf durumdaydı.1350'lerde Goryeo bağımsızlığını yeniden kazandı. Yine de kuzeydeki toprakların önemli bölümü Moğol işgalindeydi.

Bağımsızlık kazanılmış olasa Goryeo fiilen çöküyordu. Krallığın içinde, aristokratlar, generaller ve başbakanlar gücü eline geçirmek için birbiri ile mücadele ettiler. 1388'de General Yi, ordusuyla birlikte Talu Nehri kıyısında isyan başlattı ve başkente doğru yürüdü. Kral Yu'yu devirdi ve oğlu Chang'ı tahta çıkardı. Düzeni sağladıktan sonra ise her ikisini de öldürdü. General Yi, tüm gücü elinde bulunduruyordu. Zorla bir başka prensi tahta çıkardı. Bu süre zarfında önemli aristokratlarla pazarlıklar yaptı.1392'de tüm hazırlıklar tamamlanınca son Goryeo Kralı Gongyang onu sürgün edildi. General Yi, Kral Taejo adıyla tahta çıktı ve Joseon'u kurdu.